VAV – Nguyên lý hoạt động, thông số cài đặt & quy trình T&C

VAV (Variable Air Volume) là một thiết bị quan trọng trong hệ thống HVAC, giúp điều chỉnh lưu lượng gió cấp vào phòng để giữ nhiệt độ ổn định, tiết kiệm điện năng và đảm bảo sự thoải mái cho người sử dụng .

VAV là gì và hoạt động ra sao?

Một hộp VAV tiêu chuẩn thường gồm các thành phần sau:

• Cảm biến lưu lượng gió (airflow sensor)
• Damper điều khiển bằng actuator modulating
• Bộ điều khiển trung tâm DDC
• Cảm biến nhiệt độ (đặt trong phòng hoặc trên ống gió)
• Cuộn gia nhiệt (reheat coil) dùng điện hoặc nước nóng tùy loại

Quy trình hoạt động:

• Cảm biến nhiệt độ gửi tín hiệu về bộ DDC.
• DDC so sánh nhiệt độ thực tế với giá trị cài đặt (setpoint).
• Damper sẽ mở hoặc đóng để điều chỉnh lượng gió cấp.
• Nếu phòng quá lạnh, damper sẽ đóng bớt. Nếu cần sưởi, cuộn gia nhiệt sẽ được kích hoạt.
• Cảm biến lưu lượng đảm bảo lượng gió luôn nằm trong khoảng Vmin–Vmax .

Kết quả là:

• Nhiệt độ phòng ổn định
• Giảm công suất quạt AHU
• Giảm tải lạnh tổng thể
• Hệ thống vận hành êm ái

Các thông số cài đặt quan trọng của VAV

1. Lưu lượng gió tối thiểu – Vmin
Giúp đảm bảo thông gió, giữ áp suất phòng ổn định và tránh vùng không khí chết. Thường đặt từ 20–40% Vmax .

2. Lưu lượng gió tối đa – Vmax
Là mức gió khi phòng có tải cao. Nếu đặt quá cao sẽ gây ồn và lạnh sâu, quá thấp thì không đủ tải. Khuyến nghị: 70–85% công suất VAV .

3. Nhiệt độ cài đặt làm lạnh và sưởi

Làm lạnh: 23–25°C

Sưởi: 2 –23°C

Deadband: 2–3°C để tránh dao động liên tục

4. Kích thước hộp VAV
Ảnh hưởng trực tiếp đến dải lưu lượng. Cần khai báo đúng để hệ thống đọc chính xác .

5. Hiệu chỉnh lưu lượng – k-factor
Là hệ số quyết định độ chính xác của cảm biến lưu lượng. Nếu sai, hệ thống sẽ mất cân bằng .

6. Điều khiển gia nhiệt (Reheat)
Gồm các thông số như ngưỡng kích hoạt, lưu lượng khi sưởi, giới hạn an toàn và yêu cầu lưu lượng tối thiểu để bật reheat .

7. Thông số PID

• P quá lớn → dao động mạnh
• I quá thấp → hồi nhiệt chậm
• Damper hoạt động liên tục → tốn năng lượng

Quy trình kiểm tra và vận hành VAV (T&C)

1. Kiểm tra lắp đặt

• Đúng chiều gió
• Cảm biến airflow đúng hướng
• Khoảng cách probe đúng theo catalog
• Kiểm tra độ kín và nguồn cấp

2. Kiểm tra hoạt động

• Damper phản ứng theo thermostat
• Kiểm tra % mở
• Cảm biến airflow ổn định
• Reheat coil có interlock airflow

3. Hiệu chỉnh lưu lượng thực tế

• Đặt Vmax theo thiết kế
• Đo bằng balometer
• So sánh với Vmin/Vmax
• Hiệu chỉnh k-factor nếu sai số > 10%

4. Kiểm tra vận hành

• Làm lạnh, sưởi, deadband
• Thay đổi áp suất tĩnh để kiểm tra phản ứng

5. Giám sát qua hệ thống BMS

• Theo dõi Vmin/Vmax, vị trí damper, lưu lượng thực tế
• Ghi log 24 giờ để đánh giá dao động nhiệt độ

Lỗi thường gặp

• Gắn sai chiều cảm biến airflow
• Đặt Vmin quá thấp
• VAV đặt sát co gấp gây nhiễu
• Đảo tín hiệu damper
• Không hiệu chỉnh k-factor
• Không khai báo box size, Vmin, Vmax
• Reheat không có interlock airflow
• Áp suất tĩnh AHU không ổn định

Để hệ thống VAV hoạt động hiệu quả, cần đảm bảo thiết kế đúng, cài đặt chuẩn và kiểm tra vận hành kỹ lưỡng. Các thông số như Vmin, Vmax, k-factor và giám sát qua BMS là yếu tố then chốt cho sự ổn định và tiết kiệm năng lượng .